Qadınların təhsilə çıxışı ilə bağlı problemlər şişirdilir?

Azərbaycanda qadınların təhsilə çıxışı ilə bağlı ciddi maneələrin olduğu haqqında həyəcan təbili çalmağın vaxtıdır. Bu sahədə problemin nə qədər dərin olduğunu anlamaq üçün mövcud statistik məlumatlara baxmaq kifayətdir. Şəhla Qarayeva Təqaüd Proqramı kimi təşəbbüslər qadınların təhsilə əlçatanlığını işıqlandırmaq və həll yolları təklif etmək üçün yaradılıb.

Photo by delaram bayat on Unsplash

Azərbaycanda 15–24 yaş əhali arasında oxuma-yazma qabiliyyəti olmayanların təxminən 67%-ini, 25–64 yaş əhali arasında isə 77,4%-ini qadınlar təşkil edir (YUNESKO, 2021). Təkcə 2017-ci ildə, 15 yaş və ondan yuxarı yaşlı azərbaycanlılar arasında oxuma-yazma qabiliyyəti olmayan qadınların sayı (10,764) kişilərin sayından (5,015) iki dəfədən çox olub (YUNESKO, 2021). Nəzərə alın ki, burada söhbət oxuma-yazma kimi baza bacarıqlardan gedir.

Bundan əlavə, Azərbaycanda ümumi orta təhsilin 11 il olduğunu nəzərə alsaq, qadınlar arasında ortalama tamamlanmış təhsil illəri 10.2-ə bərabər olduğu halda, kişilər arasında bu rəqəm 10.9-a bərabərdir (YUNESKO, 2021). Başqa sözlə, qadınlar arasında 11 illik təhsili başa vurmayanlar kişilərə nisbətən qat-qat daha çoxdur. Bu rəqəmi tam başa düşmək üçün məktəb qeydiyyatından çıxarılan yeniyetmələrin inkişaf trendinə baxmaq olar. Burada görərik ki, təkcə 2018-ci ildə məktəbdən kənar qalan yeniyetmə qızların sayı (2,594) oğlanların sayından (639) dörd dəfədən çoxdur (YUNESKO, 2021).

Yuxarıda sadalananlar Azərbaycanda qızların təhsili ilə bağlı ciddi maneələrin olduğu haqqında həyəcan təbili çalmaq üçün kifayətdir. Bütün bunları nəzərə alaraq, 2018-ci ildə mərhum professor və filoloq Şəhla Qarayevanın (1962–2018) adını daşıyan Şəhla Qarayeva Təqaüd Proqramının (ŞQTP) əsasını qoyduq (ŞQTP, 2021). Tamamilə könüllü əsaslarla çalışan komanda olaraq başlatdığımız proqram Dr. Qarayevanın həyatında əldə etdiyi uğurlar, keçdiyi əziyyətli yol və azad qadın nümunəsi olaraq qurduğu karyeraya ithafən onun kimi müstəqil, peşəkar və öz ayaqları üzərində durmağı bacaran qadınları yetişdirmək missiyası daşıyır.